Acne

Esculaap
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Acne
Acne bij een 14-jarige jongen
Coderingen
ICD-10 L70.0
ICD-9 706.1
DiseasesDB 10765
MedlinePlus 000873
eMedicine derm/2
NHG-standaard M15/samenvatting
Portaal  Portaalicoon   Geneeskunde

Acne (spreek uit als: "aknee") is een verzamelnaam van enige, onderling verschillende huidaandoeningen, die alle te herkennen zijn aan het optreden van puistjes.

Acne vulgaris of jeugdpuistjes komt het meest voor op de schouders, armen, nek en gezicht en berust op een overmatige productie van talg, waardoor mee-eters ontstaan. In deze verstopte en uitgezette talgkliertjes bevindt zich de bacterie Propionibacterium acnes die prikkelende stoffen produceert en ontstekingsverschijnselen oproept. Rode knobbeltjes verschijnen, die na infectie met Staphylococcus aureus ook etterige puisten en abcessen op gezicht en vooral op de rug kunnen vormen. Acne begint ongeveer bij het intreden van de puberteit. Mannen hebben, als ze acne hebben, dit vaak veel heftiger dan vrouwen. De overmatige talgproductie wordt namelijk gestimuleerd door de mannelijke hormonen (androgenen).

Meisjes kunnen al rond hun achtste jaar last van puistjes krijgen, jongens meestal pas rond hun veertiende. Hormonen en erfelijke aanleg kunnen een rol spelen. Puistjes zijn meestal het ergst tussen je zestiende en negentiende jaar. Daarna ben je er meestal van af. Maar dat geldt niet voor iedereen: sommige mensen kunnen tot na hun dertigste nog last van "jeugdpuistjes" hebben.[1]. Mensen die erg aan acne hebben geleden dragen daar overigens wel vaak levenslang de littekens van mee, in de vorm van putjes en huidonregelmatigheden

Acne is ongevaarlijk maar vooral ontsierend. Voor de patiënt kan dit een grote psychische belasting betekenen.

Vermijden en ermee omgaan?

Verschillende verschijningsvormen van Acne

Sommige mensen krijgen het, anderen niet. Acne is vaak te behandelen (maatwerk behandeling) en soms te voorkomen. De grondoorzaak van acne is hormonaal. Ook genetische aanleg lijkt een rol te spelen. Dit alles samen zorgt voor de vaak vette / glimmende huid die mensen met acne hebben. De hogere talgproductie zorgt voor een opstopping in de talgklier. Er kan gemakkelijk een ontsteking ontstaan, vooral als het weefsel wordt beschadigd door uitknijpen. De huisarts kan vaak al veel doen en zal zo nodig ook naar een dermatoloog verwijzen.

Bij acne zijn de volgende punten wellicht behulpzaam:

  • Acne is, met name psychisch gezien, geen onschuldige aandoening en heeft een negatief effect op het zelfbeeld van de patiënt, wat soms een ernstige sociale handicap kan worden.
  • Acne kan (soms ernstige) littekens nalaten.
  • Het uitknijpen van puistjes wordt afgeraden. Probeer in elk geval geen puistjes uit te knijpen voor ze helemaal "rijp" zijn (zwart puntje). Was eerst je huid en je handen en zorg voor ontsmetting achteraf. Uitknijpen met de nagels laat gemakkelijk littekens na en verspreidt bacteriën in het weefsel; bij de drogist zijn speciale instrumentjes te koop waarmee dit veel veiliger kan. Beperk het uitknijpen tot bijvoorbeeld één keer in de week of laat het over aan een schoonheidsspecialist die gespecialiseerd is in het behandelen van acne.
  • Al in de jaren 70 is door onderzoek bewezen dat bepaalde voedingsmiddelen, zoals chocolade of frieten, geen invloed hebben op acne. Er zijn echter twijfels over de methodologische kwaliteit van deze onderzoeken. De laatste tijd worden er weer onderzoeken naar gedaan en is er aangetoond dat zuivelproducten toch enige invloed op de acne-huid kan hebben[bron?].
  • Peelings en cleansers helpen soms, maar kunnen ook de talgklieren irriteren en zo de acne verergeren. Zoek een product dat op de verpakking duidelijk vermeldt dat het niet-comedogeen is. Gebruik bij voorkeur een pH-neutrale, anti-comedogene cleanser: Dit zorgt ervoor dat je huid niet al te veel van streek raakt en daardoor meer ontstekingen vormt.
  • Een (gematigde) hoeveelheid zonlicht heeft over het algemeen een positief effect op de behandeling van acne.
  • Sommige patiënten zijn gebaat bij de consumptie van producten die antioxidanten bevatten, zoals bepaalde verse groenten en groene thee

Behandeling

Bij middelmatige of zware acne kan het nodig zijn om je door een huidarts (dermatoloog) te laten behandelen. Deze zal, naar gelang van de ernst van de aandoening, voorstellen verschillende therapieën of geneesmiddelen te gebruiken. In Nederland zal men zich hiervoor moeten laten doorverwijzen door een huisarts.

  • Een moderne behandeling voor acne is de liposomale fotodynamische therapie.[2] Hierbij wordt de acne eerst lichtgevoelig gemaakt met behulp van 5-aminolevulinezuur in liposomen en daarna met een flitslamp of andere speciale lichtbron behandeld. Deze behandeling bleek zeer werkzaam. Een groot voordeel van deze behandelmethode is dat er in tegenstelling tot de traditioneel toegepaste antibiotica geen risico op ernstige bijwerkingen is. Vaak wordt deze behandeling verward met de hieronder genoemde lichttherapie.
  • Traditionele middelen tegen acne zijn antibiotica uit de tetracyclinegroep. Voorbeelden zijn (bijvoorbeeld minocycline of doxycycline). Hoewel wel gevreesd wordt voor resistentie leert de ervaring dat dit eigenlijk niet optreedt; bijwerkingen worden zelden gezien. Doxycyline heeft naast een antibacterieel ook een zeker ontstekingremmend effect.
  • Een alleen bij ernstige acne toegepast middel is isotretinoïne, (merknaam Roaccutane(r)) dat vaak een dramatisch effect heeft, maar berucht is vanwege de soms zeer ernstige bijwerkingen. Deze variëren van overgevoeligheid voor zonlicht, korsten op de lippen en nierfalen tot zelfmoordneigingen. Bij zwangere vrouwen kunnen misvormingen van de ongeboren vrucht optreden. Patiënten moeten daarom regelmatig hun bloedwaarden laten controleren en de zon vermijden. Anticonceptie en zwangerschapstesten zijn voor vrouwen verplicht. Dit middel is door een aantal fabrikanten in onder andere de Verenigde Staten, Spanje, Duitsland en Frankrijk al van de markt gehaald. Hoewel de fabrikanten van Isotretinoïne dit ontkennen, is er een sterk vermoeden dat deze actie plaatsvindt omdat zij vrezen voor rechtszaken van gebruikers.[3]. Er bestaan sinds kort vervangende behandelingen die ook zeer werkzaam zijn zonder dat de veiligheid van de patiënt in gevaar wordt gebracht[bron?].
  • Meisjes en vrouwen die niet zwanger wensen te worden, kunnen baat vinden bij een speciale anticonceptiepil. Het meest doeltreffend zijn orale anticonceptiva met het anti-androgeen cyproteronacetaat.
  • Sommige artsen, huidtherapeuten en schoonheidsspecialisten passen ook een (blauw)licht therapie toe. De resultaten daarvan zijn wisselend.

Alle behandelingen dienen consequent en langdurig te worden uitgevoerd. Succes kan vaak 1 à 2 maanden op zich laten wachten. Een veelgehoorde klacht is dat de acne bij de behandeling eerst erger lijkt te worden.

Als middelmatige tot ernstige acne lange tijd onbehandeld blijft, ontstaan er veelal ontsierende littekens. Het is dus belangrijk om niet te lang te wachten met het zoeken van specialistische hulp. Deze littekens worden veelal met een peeling, (micro)dermabrasie of (gefractioneerde) laserablatie behandeld.

Op acne gelijkende aandoeningen

  • Een heel heftig verlopende vorm van acne, met koorts, gewrichtsklachten en grote abcessen heet acne fulminans (komt zelden voor).
  • Ook door blootstelling aan dioxine en verwante stoffen kan een sterk op acne gelijkend beeld ontstaan, chlooracne genoemd. Een voorbeeld hiervan is het gelittekende gezicht van de Oekraïense president Joesjtsjenko, die een dioxinevergiftiging opliep.
  • De zogenaamde majorca-acne is een aan de haarzakjes gerelateerde aandoening van de huid die waarschijnlijk ontstaat door zonlichtexpositie in combinatie met het gebruik van zonnebrandcrèmes.

Externe link

Zie de categorie Acne van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
source: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Acne&oldid=33517462