KNVB Beker: verschil tussen versies

Voor het gelijknamige vrouwenvoetbaltoernooi, zie KNVB beker (vrouwen).

KNVB beker
Land	Nederland
Bond	KNVB
Opgericht	1898
Systeem	Knock-out
Internationale kwalificatie	UEFA Europa League
Huidige kampioen	Vitesse (2017)
Recordkampioen	Ajax (18)
Website	KNVB.nl
Huidig seizoen	2016/17
Portaal    Voetbal

Het toernooi om de KNVB beker is een Nederlandse voetbalcompetitie georganiseerd door de nationale voetbalbond KNVB. Het toernooi is de oudste nog bestaande voetbalcompetitie van Nederland.

De competitie wordt van oudsher afgewerkt in het knock-outsysteem. Tussen 1994 en 2003 werd de knock-outfase voorafgegaan door een groepsfase. Vaak kregen hooggeplaatste ploegen uit de Eredivisie of de clubs die Europees speelden een beschermde status, waardoor zij later in het toernooi mochten instromen. Sinds seizoen 2006/07 stromen alle profclubs gelijktijdig in (vanaf de 1/32e finales).

De deelnemers zijn:

• de voetbalclubs uit het Nederlands betaald voetbal,
• de clubs uit de hoogste amateurafdeling: de Topklasse,
• de amateurverenigingen die de halve finales van de regionale districtbekers in het voorafgaand seizoen bereikt hebben.

De finale van het toernooi wordt sinds 1989 traditiegetrouw in Stadion Feijenoord afgewerkt en werd voorheen vaak op Hemelvaartsdag gespeeld. Later werd de finale verplaatst naar een eerdere datum, zodat deze plaatsvindt voorafgaand aan de play-offs in de Eredivisie. In 2010 bestond de finale uit veiligheidsoverwegingen uit twee wedstrijden.

De bekerwinnaar mag het volgende seizoen deelnemen aan de traditionele seizoensopening, de Johan Cruijff Schaal, en plaatst zich voor de UEFA Europa League. Als een team kampioen wordt en de beker wint, heeft dit team de dubbel gewonnen.

Sinds het seizoen 2016/2017 dienen de meeste amateurclubs 2 voorrondes te spelen, voordat ze worden toegelaten tot het hoofdtoernooi.

Geschiedenis

Het Nederlands voetbalbekertoernooi is bedacht tijdens een bondsvergadering in Den Haag op 15 januari 1898. Het bestuur van de Nederlandsche Voetbalbond (NVB), later KNVB, besloot een toernooi voor bondsverenigingen te organiseren.

Door ondernemer Hak Holdert werd een beker beschikbaar gesteld. In het seizoen 1898/99 werd voor de eerste keer de naar hem vernoemde Holdertbeker uitgereikt. De eerste Nederlandse bekerwinnaar werd RAP Amsterdam dat in de finale HVV uit in Den Haag met 1-0 versloeg.

Naamgeving

De beker heette de Holdertbeker behalve tussen 1921 en 1929 toen de beker NVB Beker, naar de bond, heette. Pas in 1946 kreeg het bekertoernooi een andere naam, de KNVB beker en werd ook voor het eerst zilver gebruikt voor de beker. Dat was een zeer kostbaar geschenk, omdat edelmetalen vlak na de Tweede Wereldoorlog schaars waren. Deze beker werd aangeboden door de Algemene Nederlandse Voetbalvereniging De Zwaluwen.

Vanaf 1995 werd bierbrouwer Amstel sponsor van het bekerevenement. Feyenoord en FC Volendam speelden voor het eerst een finale om de Amstel Cup, die de Rotterdamse club met 2-1 van FC Volendam won.

In augustus 2005 werd er opnieuw een naamswijziging doorgevoerd. Sindsdien werd er gestreden om de Gatorade Cup, vernoemd naar sportdrankenfabrikant Gatorade. Vanaf het seizoen 2006/07 heet het toernooi weer KNVB beker, maar Gatorade bleef sponsor van het bekertoernooi.

Europees voetbal

De winnaar van de KNVB beker plaatst zich voor de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal alsmede voor Europees voetbal. Van 1961 tot 1998 was dat voor het Europacup II-toernooi, daarna voor het UEFA Cup toernooi en vanaf 2009 voor de UEFA Europa League. Als de bekerwinnaar zich echter plaatst voor de UEFA Champions League, krijgt de verliezend finalist de plaats toegewezen. Vanaf het seizoen 2014/2015 plaatste hooguit de winnaar zich voor Europees voetbal. Indien deze al geplaatst is voor de Champions League, zal de plaats voor Europees voetbal gegeven worden aan de hoogstgeplaatste ploeg uit de competitie en niet meer aan de verliezend finalist. Vanaf seizoen 2015/2016 plaatste de bekerwinnaar zich automatisch voor de groepsfase van de Europa League, mits Nederland in de coëfficiëntenlijst van de UEFA bij de eerste 12 zit.

In het seizoen 1961/62 was Ajax de eerste Nederlandse deelnemer in toernooi om de Europacup II (Cup Winners Cup). Ajax was ook de enige Nederlandse club die de finale van dit toernooi bereikte. In het seizoen 1986/87 werd deze met 1-0 gewonnen van het Oost-Duitse Lokomotive Leipzig en het seizoen erop, 1987/88, werd deze met 0-1 verloren van het Belgische KV Mechelen.

In 1998 werd een extra wedstrijd gespeeld tussen de verliezend halve finalisten, omdat de finalisten Ajax en PSV zich beiden hadden gekwalificeerd voor de UEFA Champions League. Deze wedstrijd tussen Heerenveen en FC Twente eindigde in het Oosterenkstadion in Zwolle in 3-1, waardoor Heerenveen zich plaatste voor het Europacup II-toernooi.

In de huidige opzet wordt, als zowel de verliezend finalist als de winnaar van het toernooi bij de eerste 3 ploegen in de eredivisie zit, de Europa League plaats vergeven aan de nummer 4 (of 5 zie: UEFA-coëfficiënten) van de Eredivisie, die dan geen play-offs hoeft te spelen om de laatste Europa League-plaats.

Geen bekerfinale

Tussen 1919 en 1960 werd het toernooi achttien keer niet gespeeld. In 1919 vond voor de eerste keer geen bekertoernooi plaats. In de jaren twintig werd het toernooi drie keer niet gespeeld (1922, 1923, 1924) en ook in 1931 en 1933 moest Nederland het zonder bekercompetitie stellen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog en enkele jaren daarna (1940-1942, 1945, 1947) werd er ook geen bekertoernooi georganiseerd. Ten slotte werd er wegens geringe belangstelling ook van 1950-1956 en in 1960 niet om de beker gestreden.

Twee keer, in 1929 en 1946, werd het bekertoernooi voortijdig gestaakt.

Finales

• In verband met het niet mee mogen brengen van supporters tijdens Feyenoord-Ajax werd de finale in 2010 omwille van veiligheidsoverwegingen over twee wedstrijden gespeeld. De eerste wedstrijd in Amsterdam, de tweede wedstrijd in Rotterdam. Op deze manier kregen de supporters van beide clubs een finale te zien in hun eigen stadion, zowel die van Ajax als die van Feyenoord.

Aantal bekers per club

Topscorers KNVB beker (1994-heden)

Seizoen	Speler	Club(s)	Aantal
1994/1995	Jack de Gier Miroslav Stefanovic	Go Ahead Eagles FC Volendam	7
1995/1996	Virgil Breetveld	De Graafschap	8
1996/1997	Michel van Oostrum Jon Dahl Tomasson	Emmen sc Heerenveen	6
1997/1998	Dean Gorré	Ajax	7
1998/1999	Wamberto	Ajax	3
1999/2000	Jack de Gier	N.E.C.	12
2000/2001	Vennegoor of Hesselink	FC Twente	8
2001/2002	Jan Bruin Niki Leferink Peter van Vossen	Cambuur Leeuwarden Go Ahead Eagles De Graafschap	6
2002/2003	Rick Hoogendorp	RKC Waalwijk	8
2003/2004	Yuri Rose	Heracles Almelo	6
2004/2005	Dennis de Nooijer	FC Dordrecht	9
2005/2006	Klaas-Jan Huntelaar	sc Heerenveen Ajax	6
2006/2007	Simon Cziommer	AZ	7
2007/2008	Roy Makaay	Feyenoord	7
2008/2009	Paul Weerman	WKE	5
2009/2010	Luis Suárez	Ajax	8
2010/2011	Albert van Nijhuis	Sparta Nijkerk	5
2011/2012	Bas Dost	sc Heerenveen	6
2012/2013	Jozy Altidore	AZ	8
2013/2014	Aron Jóhannsson	AZ	6
2014/2015	Arkadiusz Milik	Ajax	8
2015/2016	Patrick Gerritsen Sébastien Haller	Excelsior '31 FC Utrecht	5
2016/2017	Lewis Baker	Vitesse	5

Statistieken

Meeste finales

De meeste finales werden gespeeld door AFC Ajax (24x) en deze club won de beker ook het vaakst (18x), PSV speelde zeventien keer de finale en Feyenoord zestien keer. ADO Den Haag (waarvan 3x als FC Den Haag) stond acht maal in de finale. Het Haagse HBS (tussen 1902-1916) en FC Twente wisten zeven keer de eindstrijd te bereiken.

Drie clubs wonnen drie opeenvolgende keren de finale:

Quick Den Haag in 1909, 1910, 1911. De eerste twee edities stond het tweede elftal in de finale.

Ajax uit Amsterdam in 1970, 1971, 1972.

PSV uit Eindhoven in 1988, 1989, 1990.

Aangetekend moet worden dat Ajax bij het behalen van drie titels op rij niet ongeslagen bleef. In de eerste titelstrijd van deze reeks werd in de derde ronde met 2-1 verloren van AZ '67. Dit betekent normaliter uitschakeling. Omdat er echter maar zeven ploegen over waren, werd een van de verliezers alsnog ingeloot. AFC Ajax was de gelukkige en won vervolgens de beker.

Grootste uitslag

Tijdens het seizoen 1903/04 won HFC met 25-0 tegen AC & FC VVV uit Amsterdam, nog altijd een record in de Nederlandse bekercompetitie. Eddy Holdert scoorde 13 keer; ook een record.

De grootste uitslag in een bekerfinale was op 11 juni 1944. Willem II - Groene Ster Heerlerheide eindigde in Eindhoven in 9-2.

Op 1 mei 1974 werd de op-een-na hoogste overwinning neergezet toen PSV in De Kuip met 6-0 van NAC won.

Snelste doelpunt in finale

De Braziliaan Romário maakte in 1989 namens PSV het snelste doelpunt in een bekerfinale toen hij in de 2e minuut scoorde.

Meeste doelpunten in finale door speler

In de bekerfinale van 1935 scoorde Wim Groenendijk namens Feyenoord vier keer tegen HVV Helmond.

Zie ook

• KNVB beker voor amateurs
• KNVB beker beloften
• KNVB beker (vrouwen)

Zie de categorie KNVB Cup van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.